حدود حجاب

در دين مقدس اسلام، زن بايد تمامي بدن خود را در برابر نامحرم بپوشاند، غير از صورت و دو دست خود از مچ؛ كه آنها مي تواند بيرون باشد اما بايد بدون زينت و آرايش باشد. پس با توجه به اين امر الهي انسان بايد حتي پاهاي خود را از نامحرم بپوشاند و حتي يك موي او هم بيرون نباشد. در روايتي از امام صادق ـ عليه السّلام ـ پرسيدند: «‌زن چه زينتهايي را مي تواند آشكار كند؟» فرمود: «چهره و دو كف.»[1]

شرايط حضور زن در اجتماع

با توجه به گسترش فعاليت ها و مسئوليت و وظيفه زنان در برخي از امور اجتماعي بي ترديد بايد زنان در جامعه حضور داشته باشند. اما ممكن است اين فعاليت ها و حضور، زمينه ساز فساد و اختلاط زن و مرد گردد. بدين سان، اگر براي اين حضور ضرورتي را قائل شويم، تحفظ و تستّر و مرزبندي دقيق نيز، ضروري خواهد بود؛ در روايات براي حضور زن در اجتماع شرايط زير بيان شده است:

الف) عدم اختلاط: اسلام در عين اينكه بر حضور اجتماعي زن تأكيد مي ورزد اما نكاتي را هم يادآور مي شود، يكي از شرايط مهم و اساسي فعاليت اجتماعي زن و حضور وي در صحنه هاي گوناگون، مرزبندي دقيق و جدايي او از مردان است.

ب) حفظ وقار و عفاف: شرط دوم حضور زن در اجتماع، حفظ عفاف است. در قرآن كريم و روايات متعدد به مظاهر و نمودهاي آن اشاره شده است. از جمله: وقار در رفت و آمد، وقار در راه رفتن، وقار در سخن گفتن.

ج) پرهيز از خودنمايي و آرايش: از جمله شرايط مهم براي حضور زن در اجتماع پرهيز از «خودنمايي و آرايش» است؛ زيرا آرايش و خود نمايي زمينه هاي توجه ديگران را به وجود مي آورد و دلربايي را در پي خواهد داشت. خداوند در قرآن كريم مي فرمايد: «و لا تَبَرَّجْنَ تَبَرّّجَ الجاهلية الاولي»[2]؛ مانند جاهليت نخستين با خودآرايي از خانه بيرون نشويد.

يكي از مصاديق آرايش و خودنمايي كه باعث جلب توجه ديگران مي شود، عطر زدن است. در حديثي از رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي خوانيم كه: «أيّّ إمرئةٍ تَطِيبَتْ لغير زوجِها ثمّ خرجت من بيتها فهي تُلْعَنُ حتي ترجعَ الي بيتها متي ما رجعَتْ؛ هرگاه زني براي غير شوهرش، خود را معطر كند، سپس از خانه اش خارج شود، تا زماني كه به منزلش بر مي گردد، لعنت مي شود.[3]

ما بايد حضرت فاطمه و حضرت زينب(سلام الله عليهما)را سرمشق و الگوي خود قرار دهيم: فاطمه اطهر برترين الگوي زن و عاليترين چهرة بشريت است كه با حفظ حياء و عفت در جامعه حضور مي يافت. در تاريخ است كه او در حالي كه مقنعه را محكم به سر بسته و خود را در جامه اي فراگير پيچيده بود در جمع زنان بني هاشم در حالي كه جامه هاي بلندش قدمها را پوشيده داشت با ابهت، آزرم و متانت قدم بر مي داشت. و به خاطر حفظ عفت بود كه به همسرش، اميرالمومنين(عليه السلام ) چنين وصيت كرد: براي من تابوتي تهيه كن كه در موقع حمل جنازه، بدنم پيدا نباشد. حضرت زينب (سلام الله عليه) هم در مجلس يزيد بپا خواست و فرياد زد كه: آيا عدالت همين است كه زنان و كنيزان خود را پس پرده بنشاني و دختران رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ را در مجلس بيگانگان برپا بداري. پرده زنان ما را هتك كردي و نقاب از چهره شان به غارت بردي و…[4] و همچنين ساير دختران و فرزندان رسول خدا اينچنين با حفظ عفت و حجاب الگويي براي تمام جهانيانند. اين بزرگواران و راست قامتان در همة ابعاد زندگي اسوه اند، در ايمان، عمل،‌تعبد، حراست از جايگاه والاي زن و پاس داشتن عفاف و حفاظت از مكانت انساني زنان مسلمان.

اگر حجاب شما با آنچه كه مطرح شد مطابق است سعي كنيد در حفظ آن كوشا باشيد. مادر شما شايد دليلي براي سختگيري هايش دارد، سعي كنيد از او دليل اين سختگيري ها را بپرسيد. شما بايد شرايط خانوادگي تان را در نظر بگيريد و طبق همان عمل كنيد. و همچنين در نهايت احترام و ارج نهادن به مقام والاي مادر، ايشان را متقاعد كنيد كه اين حجاب من به گونه اي است كه اسلام فرموده، و غير از صورت و دو كف من، حتي يك موي من هم بيرون نيست و حتي اگر متقاعد نشدند، اين دلايلي كه در ضمن پاسخ برايتان مطرح كرديم را برايشان بازگو كنيد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:

1. بررسي مسئله پوشيدگي از ديدگاه روانشناسي، شهريار روحاني، تهران، اشراقيه، 1369

2. حجاب بيانگر شخصيت زن، محمد محمدي اشتهاردي، قم، معاونت مبارزه با مفاسد اجتماعي ناجا

3. زيباترين الگوي پوشش در اسلام، احمد محسني گرگاني، اراك، دفتر نماينده مقام معظم رهبري در استان مركزي، 1380

پي نوشت ها:

[1] . قرب الاسناد/ ص 40

[2] . احزاب/33

[3] . وسائل الشيعة، ج 14، ص 114

[4] . فتاحي زاده، فتحيه، حجاب از ديدگاه قرآن و سنت، قم، دفتر تبليغات اسلامي، چاپ دوم، 1376، ص 132