پرسش در زيارت عاشورا بعد از عبارت (( السلام علي الحسين )) عبارت (( و علي علي بن الحسين )) منظور از علي بن الحسين كيست ؟ آيا وجود نازنين امام سجاد عليه السلام منظور مي باشد يا وجود نازنين علي اكبر سلام الله عليه ؟ لطفا با دليل ذكر فرماييد. پاسخدر اين زمينه دو نظريه عمده وجود دارد: عده اي معتقدند که مراد از “علي بن الحسين (ع)” امام سجاد(ع) است و برخي ديگر معتقدند که جناب علي اکبر(ع) مراد اين فقره زيارت عاشورا است.

هر کدام از اين دو گروه براي نظريه خود توجيه و استدلال هايي دارند که در اينجا به موارد مهم آن اشاره مي شود.

ما بدون آن که اصرار بر طرف خاصي از اين اقوال داشته باشيم به نظرمان ترجيح با قول کساني است که علي بن الحسين (ع) در زيارت عاشورا را به امام سجاد(ع) تفسير مي کنند.

کساني که قائل هستند مراد جناب علي اکبر(ع) است چنين استدلال مي کنند:

1. اين دعا در مقام ذکر شهداي کربلا است؛ لذا مراد از “علي بن الحسين (ع)” همان “علي اکبر (ع)” است که در آن روز به شهادت رسيد اند.

در مقابل اين استدلال بايستي متذکر شويم اگر چه اين قسمت دعا در مقام ذکر شهداي کربلا است، ولي به خاطر اشاره به مقام امامت و جايگاه ويژه امام سجاد(ع) و امامت آن حضرت پس از امام حسين(ع) و با توجه به اين که امام سجاد(ع) در واقعه عاشورا حضور داشته اند، بعيد به نظر نمي رسد که در اين قسمت زيارت عاشورا تصريح به نام آن امام شده باشد وگرنه با تعبير “وعلي أولاد الحسين (ع)” اشاره به جناب علي اکبر(ع) مي شود و نيازي به ذکر جداگانه نام ايشان با اين امتياز نيست. به عبارت ديگر به نظر مي رسد که امتياز در ذکر اين نام، بيشتر برازنده مقام عصمت باشد. مگر حضرت ابوالفضل هم فرزند امام علي(ع) و برادر امام حسين(ع) نيستند؟ چرا نام ايشان به طور مستقل نيامده است!؟ در حالي که نمي توان گفت ايشان از نظر مراتب و درجات از جناب علي اکبر(ع) پايين تر هستند.

2. به قرينه زيارات ديگر امام حسين(ع) از جمله زيارت آن حضرت در اول و نيمه رجب، نيمه شعبان و …، که پس از سلام دادن بر امام حسين(ع)، جناب علي اکبر (ع) را خطاب قرار داده و به ايشان سلام مي دهند، پس اين جا هم مراد جناب علي اکبر (ع) است.

در جواب از اين استدلال، لازم به ذکر است که از يک نکته مهم در اين استدلال غفلت شده و آن اين که آن زيارات ديگر، زيارات از نزديک است؛ يعني کسي که داخل حرم مطهر امام حسين(ع) است بايستي اين گونه زيارت کند؛ برخلاف زيارت عاشورا که زيارت از راه دور است و براي کساني که نمي توانند در حرم مطهر آن امام حاضر شوند و مي خواهند به ثواب زيارت برسند. بنابراين متصور است که زيارت از نزديک با زيارت از راه دور تفاوت داشته باشد، به خصوص حضرت علي اکبر(ع) که در کنار پدر بزرگوارشان امام حسين(ع) مدفون هستند.

بعلاوه که مي بينيم در آن زيارات ديگر امام حسين(ع) که زيارت از نزديک است، بعد از زيارت خود امام(ع)، زيارت جناب علي اکبر(ع) و پس از آن زيارت ساير شهداي کربلا و سپس زيارت حضرت ابوالفضل(ع) آمده است؛ درست به همان شکلي که عملا زيارت از نزديک آن مقامات ممکن است. چرا که امام حسين(ع) و جناب علي اکبر(ع) و جمع شهدا در مجموعه حرم امام حسين(ع) مدفونند و حضرت ابوالفضل(ع) در فاصله چند ده متري، حرم مستقل دارند.

اين در حالي است که در زيارت عاشورا که زيارت از راه دور است پس از سلام دادن بر خود امام، با تعبير “و علي اولاد الحسين و علي اصحاب الحسين (ع)” به همه شهدا با اين تعبير اشاره شده است؛ فقط مي ماند تعبير” و علي عليّ بن الحسين (ع)” که آن هم ظاهراً تصريح به امامت امام سجاد(ع) است که در عاشورا حضور داشته اند.

علاوه بر اين، همانطور که گذشت، همين که تصريح به نام حضرت ابوالفضل(ع) نشده و ايشان در زمره اصحاب ذکر شده اند، ظاهر در مطلب فوق در زيارت از راه دور است.

به همين بيان معلوم مي شود که استدلال ديگري هم که به آن استناد مي شود شايد تمام نباشد. استدلال سوم براي اثبات اين که مراد جناب علي اکبر(ع) مي باشد، اين است که ايشان در پايين پاي امام حسين(ع) و در يک ضريح دفن شده اند، لذا مراد از “علي بن الحسين (ع)” نيز ايشان مي باشد.

همچنانکه گذشت، اين نظم براي زيارت از نزديک خوب است، ولي زيارت عاشورا به قرائني که در بالا به آن اشاره شد، زيارتي از راه دور يا لااقل اعم از دور و نزديک است. در زيارت از دور ترتيب مکاني مورد لحاظ نيست و تنها ترتيب در فضيلت ملحوظ خواهد بود. در ترتيب به حسب افضليت مقامي و رتبه اي اگر نام حضرت علي اکبر(ع) بيايد، به نظر مي رسد نام حضرت ابوالفضل(ع) هم مي بايست مي آمد.

اين بر خلاف زيارتهايي است که ناظر به زيارت از نزديک هستند. در آنجا ترتيب مي تواند، بلکه طبيعي است که به حسب مکان دفن شهدا باشد.

گمان مي رود که مراد از “علي بن الحسين (ع)” در زيارت عاشورا امام سجاد(ع) است که در واقعه کربلا در روز عاشورا حضور داشته و پس امام حسين(ع) مقام والاي امامت به ايشان رسيده و به همين خاطر با تصريح به امامت امام سجاد(ع) پس از امام حسين(ع)، پس از سلام بر امام حسين(ع) به آن بزرگوار سلام داده مي شود و پس از آن به اولاد و فرزندان امام حسين(ع) که به شهادت رسيده اند و سپس به شهداي اصحاب امام.