- « وَ الْحِفْظُ وَ ضِدَّهُ النِّسْیَان: و حافظه{از لشگریان عقل است} و ضدّ آن فراموشکاری است.‏»(الکافی/ 1 /20/ کتاب العقل و الجهل …/ ص10)

عوامل نسیان

-  پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم:« عَشْرُ خِصَالٍ تُورِثُ النِّسْیَانَ اَکْلُ الْجُبُنِّ وَ اَکْلُ سُوْرِ الْفَاْرِ وَ اَکْلُ التُّفَّاحِ الْحَامِضِ وَ الْجُلْجُلَانِ وَ الْحِجَامَهُ عَلَی النُّقْرَهِ وَ الْمَشْیُ بَیْنَ الْمَرْاَتَیْنِ وَ النَّظَرُ اِلَی الْمَصْلُوبِ وَ التَّعَارُّ وَ قِرَاءَهُ لَوْحِ الْمَقَابِرِ: نه چیزند که فراموشی می آورند: خوردن پنیر، پس مانده موش، سیب ترش، گشنیز؛ حجامت نقره؛ راه رفتن بین دو زن، نگریستن به دارآویخته؛ شب بیداری و خواندن سنگ قبرها.(در احادیث دیگر، ادرار در آب راکد هم ذکر شده است.)»(بحارالانوار/ 59 /295 /باب 89- نادر … ص 289)

- امام باقر علیه السلام: « وَ الْاِکْثَارُ مِنْ لُحُومِ الْوَحْشِ وَ الْبَقَرِ یُورِثُ تَغْیِیرَ الْعَقْلِ وَ تَحَیُّرَ الْفَهْمِ وَ تَبَلُّدَ الذِّهْنِ وَ کَثْرَهَ النِّسْیَانِ …: زیاد خوردن گوشت حیوانات وحشی و گاو، عقل را دگرگون می کند، فهم را حیران می کند، ذهن را کودن می کند و فراموشی را زیاد می کند.‏»(مستدرک‏ الوسایل/ 16 /458 /112- باب نوادر ما یتعلق بابواب الاطعمه المباحه … ص 455)

تقویت کننده های حافظه و ذهن

* قرآن، روزه داری، کندر، مسواک، عسل، خرفه، دعا، مویز، کرفس، انار، سرکه، به، حجامت، شانه زدن، خواب قیلوله و …

- وَ مِنَ الْفِرْدَوْسِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَبِی طَالِبٍ علیه السّلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ پیامبرصلّی الله علیه و آله و سلّم خَمْسٌ یَذْهَبْنَ بِالنِّسْیَانِ وَ یَزِدْنَ فِی الْحِفْظِ وَ یَذْهَبْنَ بِالْبَلْغَمِ السِّوَاکُ وَ الصِّیَامُ وَ قِرَاءَهُ الْقُرْآنِ وَ الْعَسَلُ وَ اللُّبَانُ: پنج چیزند که فراموشی را برطرف می کنند و حافظه را می افزایند و بلغم را می برند: مسواک زدن، روزه گرفتن، خواندن قرآن، عسل و کندر.- مستدرک ‏الوسایل 16 374 43- باب اللبن … ص 373

وَ قَالَ صلّی الله علیه و آله و سلّم عَلَیْکُمْ بِاللُّبَانِ فَاِنَّهَا تَمْسَحُ الْحَرَّ عَنِ الْقَلْبِ کَمَا یَمْسَحُ الْاِصْبَعُ الْعَرَقَ عَنِ الْجَبِینِ وَ تَشُدُّ الظَّهْرَ وَ تَزِیدُ فِی الْعَقْلِ وَ تُزَکِّی الذِّهْنَ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ وَ تُذْهِبُ النِّسْیَانَ: بر شما باد کندر که حرارت را از قلب می زداید چنان که انگشتان، عرق را از پیشانی؛ کمر را سفت کرده؛ و ذهن را پاکیزه و دیـده را روشـن می کند و فراموشکاری را می برد.