پاسخ

كمال در پدیده‏ های مجبور به صورت غریزی و حركت تكوینی طی می‏شود مثل حیوان و درخت كه رشد آنها به طور غریزی سازماندهی شده ‏اند. امّا در انسان آگاهی به بینات و میزان‏ها، لازم است،تا با انتخاب خویش به كمال برسد. بینات دلایل روشن و مطابق فطرت آدمی است كه رسولان«علیه السلام» بر ما روایت می‏كنند و میزانهایی در اختیار می‏گذارند كه مقصد دچار اشتباه نشود.

برای مثال یادآوری از هدف، آنهم هدفی هماهنگ با نیازی بی‏نهایت انسان در دین یادآوری می‏شود. و برنامه نیز از این هدف سرچشمه می‏گیرد. هنگامی كه انسان متذكر شد كه چقدر هست، دیگر در زندانهای، هوی و عادت و غرایز خویش نمی‏ ماند و به راه می‏افتد همانكه حضرت ابراهیم«علیه السلام»فرمود: انی ذاهب الی ربی، سیهدین
من رونده به سوی پروردگارم هستم و به زودی هدایت خواهم شد. اصل كار، این است كه از این هدف به مقاصد پایین‏تر رضایت ندهیم. هر چه در این راه نشانت دهند گر نپسندی به از آنت دهند در سوره فتح آیه 29 انسان پیرو مكتب محمدی «صلی الله علیه وآله»به خوشه ‏ای از گندم تشبیه شده كه مراحل كمال را طی می‏كند مراتبی چون روئیدن، استواء، استغلاظ، حركت تدریجی عمل و رشد را نشان می‏دهد.با مراجعه به تفسیر (ترجمه المیزان، نمونه) این اصطلاحات روشن می‏شود و مراحلی چون تفكر، شناخت، ایمان، تقوی، بلاء، رضا، تفویض(پسران امور به خداوند) استخراج می‏شود. كه با روایات ائمه اطهار«علیه السلام» آن انسان‏های كامل به شفافیت كامل دست می‏یابیم، كه البته باید به كتب تربیت اسلامی از نویسندگان متعهد به مكتب مراجعه نمود در مرحله‏ ای موانع راه مثل شیطان و نفس و جلوه‏ های سپس جهت یافته، در پرتو بینات و موازین حاضر به معاوضه خویش با اهدافی پست‏تر نخواهد شد و یا در صورت لغزش باز خواهد گشت. نكته اجتناب‏ ناپذیر این است كه برای تأمین این مقصد مهم، هشیاری به خرج داده و به دام هر دعوت كننده‏ ای مثل دراویش و صوفیان یا امثال آنان كه حتّی عرفان الحادی و بدعتهای دیگر ساخته‏ اند، نیفتیم زیرا مهم‏ترین مساله قواعد كمال است كه در پیوند با فقه كه همانا ستبر رویش است انجام می‏گیرد. فقه به مفهومی گسترده از محدوده احكام. گرچه همین احكام به وضوح ستبر رشد هستند چنانكه در بزرگان سالك چون امام«رحمه الله» و دیگران مشاهده نموده‏ ایم. این مجموعه در كلامی نورانی از امام كاظم«علیه السلام» دیده می‏شود «الكمال كل الكمال، التفقه فی الدین، و تقدرالمعیشه و الصبر فی التائبه، تمامیّت كمال در این است كه شخص تفقه دین(فهم عمیق در همه ابعاد دین) پیدا نماید و در معیشت خویش اندازه‏ گیر داشته و در ناملایمات زندگی شكیبا باشد این نمونه و نمونه‏ های دیگر آثار كمال را روشن می‏نمایند كه با آگاهی بر نشانه‏ ها، گمراه نگردیم و با توهمات به كمالات واهی دلخوش نشویم. زیرا گاهی می‏بینیم افرادی چنین خیال می‏كنند كه نهایت كار كشف و شهود است و با همین معیار دچار رهزنان طریق می‏شوند. خیر! مهم‏ترین مرحله انجام وظیفه‏ هاست، گرچه چیزهایی هم نصیب انسان سالك می‏گردد.