عالمان بزرگ و طراز اول تشيع، خود در زمره مبلغان دين بوده و مس?وليت خود را در سنگر تبليغ و ارشاد جامعه ايفا کرده اند.به مناسبت روز عيد غدير خم و در راستاي ايجاد ارتباط ميان خلق و خالق و رساندن معارف دين به گوش مشتاقان، اين مقاله تقديمتان ميگردد.گسترش معارف، رسالت بسيار عظيمي است كه هم نيازمند عناصر و ابزار خاصي بوده و هم نتايج عجيبي را به همراه دارد. آنچه كه امروزه و در شرايط حاضر جهاني و با وجود مسائلي كه اسلام با آن دست به گريبان است، موجب اهميت جايگاه تبليغ معارف دين مي شود، تلاش مستمر و بي وقفه دستگاههاي تبليغاتي غرب بر ضد اسلام ناب محمدي(ص) است كه روز به روز شكل پيچيده تر و منسجم تري را به خود گرفته و با ايجاد شبهه در مباني ديني و ترويج مفاسد اخلاقي، بنياد عقيده و اخلاق جوامع اسلامي را نابود مي كند.

منظور از تبليغ دين در اين فراز، تبليغ اوامر و فرامين الهي و دعوت جامعه به سوي فلاح و رستگاري است كه با نگاهي به ميزان ناهنجاري هاي فرهنگي و اجتماعي جامعه امروز، مي توان به اهميت بيش از پيش آن پي برد. با توجه به مباني فرهنگ ديني، امر تبليغ معارف الهي در حقيقت مسئوليت‌ جانشيني پيامبران(ع) است و آنقدر خطير و با عظمت بوده، كه پيامبران (س) در انجام اين رسالت الهي، از خداوند استمداد مي‌طلبيدند. چنانكه حضرت موسي(ع) وقتي مأمور شد براي تبليغ دين به سوي فرعون برود، مي فرمايد: «…رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي * وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي * وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِي * يَفْقَهُوا قَوْلِي (طه/28ـ25)؛  …خداوندا! شرح صدر عطايم فرما [سينه‌ام را وسعت بخش] * و تبليغ دين [کارم] را براي من آسان گردان * و گره از زبانم بگشاي * تا مردم سخنم را درك كنند»

ارزش و اهميت اين تكليف و وظيفه ديني، به حدي است كه در قرآن کريم آمده است: «…َمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَميعاً.. ( مائده/35) …هر كس شخصي را از مرگ نجات دهد، گويي همه مردم را زنده نموده است…»

در همين مقام، معاويه بن عمار مي گويد: به امام صادق (ع) عرض کردم: « رَجُلٌ راوِيَهٌ لِحَديثِکُم يَبُثَّ ذلِکَ فيِ الناسِ وَ يُشدِّدُهُ في قَلُوبِهِم وَ قَلُوبِ شيعَتِکُم، وَ لَعَلَّ عابِداً مِن شيعَتِکُم لَيسَت لَهُ هذِهِ الرِّوايَهُ، اَيَّهُما اًفضَلُ؟؛ شخصي حديث شما را زياد نقل مي کند و در ميان مردم نشر مي دهد و آن را در دلهاي مردم و شيعيان شما استوار و محکم مي کند، و چه بسا عابدي از شيعيان شما (اين گونه) روايت نمي کند، کدام يک برتر هستند؟

قالَ عَلَيهِ السَّلام: الرّاوِيَهٌ لِحَديثِنا يُشَدِدٌ بِهِ قُلُوبَ شِعَتِنا اَفضَلُ مِن اَلفِ عابِدٍ؛ امام صادق (ع) فرمودند: کسي که احاديث ما را بسيار نقل مي کند و با آن دلهاي شيعيان را محکم مي سازد، از هزار عبادت کننده بهتر و با فضيلت تر است.» (1)

بررسي منابع و متون ديني، مبين اين مطلب است كه مجاهدت در راه تبليغ معارف الهي، از آنجا كه نقش بسزايي در سعادت فرد و جامعه به همراه دارد، از اعمالي است كه براي آن اجر و ثواب بيشمار قرار داده شده است. امام حسن عسکري(ع) از امام موسي بن جعفر (ع) نقل فرموده اند: « فَقيهٌ واحِدٌ يُنقِذُ يَتيماً مِن اَيتامِنَا المنقَطِعينَ عَنّا وَ عَن مُشاهَدَتِنا بِتَعليمِ ما هُوَ مُحتاجٌ اِلَيهِ، اَشَدُّ عَلي اِبليسَ مِن اَلفِ عابِدٍ، لأَنَّ العابِدَ هَمَّهُ ذاتُ نَفسِهِ فَقَطُّ، وَ هذا هَمَّهُ مَعَ ذاتِ نَفسِهِ ذاتُ عِبادِاللهِ وَ اِمائِهِ لِيُنقِذَهُم مِن يَدِ اِبليسَ وَ مَرَدَتِهِ فَذلِکَ هُوَ اَفضَلُ عِندَاللهِ مِن اَلفِ اَلفِ عابِدٍ وَ اَلفِ اَلفِ عابِدَهٍ؛   يک دين شناس که يکي از يتيمانِ ما را که از ما بريده است و ما را نمي بيند، با تعليم آنچه نيازمند آن است نجات دهد، تحملَش براي شيطان، از هزار عابد سخت تر است. زيرا همتّ عابد، فقط خودِ اوست. امّا همّت آن فقيه، غير از خودش، بندگان و کنيزان خدا هستند، براي اين که آنها را از دست ابليس و سرکشاني که از او پيروي مي کنند، نجات دهد. و اين عمل نزد خدا از (عمل) يک ميليون مرد و يک ميليون زنِ عبادت کننده بهتر است.» (2)

دقت در همين بيانات گهربار و توجه به نتايج حيات بخش تبليغ دين بوده است كه موجب گرديده، تبليغ معارف الهي، در ش?ون اصلي حوزه هاي علميه قرار داشته باشد.عالمان بزرگ و طراز اول تشيع، خود در زمره مبلغان دين بوده و مس?وليت خود را در سنگر تبليغ و ارشاد جامعه ايفا کرده اند.« منبر رفتن و سخن گفتن در امر دين، جزو شريفترين کارهاست و بايد و شايد که شريفترين انسانها و عالمترين و آگاهترين آنها به مسايل اسلامي و عاملترين آنها به احکام شرعي، در اين راه قدم بردارند و آن را براي خود، افتخاري بدانند؛ کما اين که در گذشته هم، همين طور بوده است.افرادي مثل شيخ جعفر شوشتري، عالم اخلاقي بزرگ که خود، منبري بوده است؛ يا مرحوم حاج آقا محمدرضا همداني واعظ صاحب کتاب «هدية النملة» که خود، يک واعظ و يک گوينده ديني بوده است؛ يا پسر آن مرحوم، آقا ميرزا محمد همداني که از علما بوده است، و امثال اينها.در گذشته، شخصيتهاي علمي و چهره هاي معروف تقوايي و ديني، متصف به اين صفت و مفتخر به اين فن بوده اند»(3)

در رابطه با اهميت امر تبليغ دين حكايت جالبي درباره مجاهدت هاي علامه اميني (ره) در راه اعتلاي مكتب تشيع در كتب تراجم نقل گرديده است كه خواندن آن خالي از لطف نمي باشد. « آيت الله چايچى آذربايجانى فرموده است : يك وقتى پسر مرحوم علامه امينى به تبريز تشريف آوردند و پنج روز در منزل ما بودند، در آن مدت مطلب جالبى برايم نقل كردند و گفتند: وقتى پدرم را دفن كرديم ، مرحوم بحرالعلوم آمد به من تسليت گفت و معانقه كرد. سپس گفت : من در اين فكر بودم كه ببينم مولا اميرالم?منين (ع) چه مرحمتى در مقابل زحمات علامه امينى مى دهند. در خواب ديدم : حوضى است آقا اميرالم? منين بر لب آن ايستاده اند، افراد مى آيند و مولا از آن آب به آنها مى دهد.

گفتند: اين حوض كوثر است در اين حال آقاى امينى را ديدم كه از دور مى آيد، با خود گفتم : حال ببينم مولى با ايشان چه مى كند، وقتى علامه امينى به نزديك حوض رسيد، حضرت امير (ع) ظرف را گذاشتند، آستينها را بالا زدند و دستشان را پر از آب كردند و با دو دست خود به علامه آب خورانيدند و خطاب به علامه امينى فرمودند: « بيض ‍ الله وجهك كما بيضت وجهى » خداوند روسفيدت كند چنانچه تو مرا روسفيد كردى .»(4)

——————————————————————————–

پي نوشت‏ها:

1.كليني،اصول کافي، قم، اسوه، ج1، حديث 9

2.محمد باقر مجلسي، بحارالانوار، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج 2، ص 5

3.پايگاه اطلاع رساني دفتر مقام معظم رهبري

4.مجله حوزه، مهر و آبان 1371

منابع:

مجله حوزه