شهداء در روز قیامت كسانی هستند كه در دنیا بر اعمال انسان ها به إذن الهی نظارت داشته اند و در قیامت گواهی خواهند داد و گواهی آنها تصدیق می شوند چون آنها جزء راستگویان یا بسیار راستگویانند

در مقاله قبلی اشاره كردیم كه مراد از «صادقین» در قرآن در سوره توبه أهل بیت علیهم السلام می باشند. به كشتگان در راه خدا نیز كه «شهید» اطلاق می شود به این دلیل است كه آنها بعد از كشته شدن باز زنده اند: «بل أحیاء عند ربهم یرزقون» (آل عمران /169) و شاهد و گواه بر اعمال انسان ها هستند و در روز قیامت در نزد خداوند گواهی خواهند داد.

پس ربط مقام صدق با مقام شهادت این شد كه وقتی انسان در دنیا از صدق و راستگویی بهره مند بود به مقام شهادت می رسد و وقتی به چنین مقامی رسید و نوبت قیامت فراهم آمد و در نزد خداوند بر اعمال انسان ها گواه و شاهد گشت در آن هنگام خداوند شهادت او را به خاطر صادق بودن و صدیق بودن تصدیق می نماید.

از مجموعه توضیحات بالا می توان فهمید كه تمامی اهل بیت علیهم السلام هم «صدیق» هستند و هم «شهید» اما با این وجود در متون دینی از سه نفر آنها تعبیر به «صدیق شهید» شده است:

اول فاطمه زهرا سلام الله علیها كه حدیث آن صحیح و بسیار معتبر است و در اصول كافی موجود می باشد.

دوم امام حسین علیه السلام كه در برخی از زیارت نامه های آن حضرت از وی تعبیر به «صدیق شهید» شده است.

سوم امام رضا علیه السلام كه هم در زیارتنامه های آن حضرت در چند مورد و هم در صلوات خاصه آن حضرت، از آن حضرت تعبیر به «صدیق شهید» شده است.

پس می توان از این كه خداوند به پیامبر خود صلی الله علیه و آله دستور می دهد كه این گونه دعا نماید: «و قل رب أدخلنی مدخل صدق و أخرجنی مخرج صدق» (اسراء /80) فهمید كه مقام یا همان «مقعد صدق» جایگاهی بس عظیم و رفیع است كه هر كسی را به آن راه دستیابی نیست.

نكته دیگر در مورد مقام صدق كه امام رضا علیه السلام از آن به شكل ویژه برخوردارند این است كه این مقام ظاهرا از «مقام محمود» نیز بالاتر است، چرا كه خداوند بعد از آن كه به پیامبر خود صلی الله علیه و آله می فرماید: «نافله شب بخوان تا به “مقام محمود” برسی» (اسراء /79 ) می فرماید: «و بگو كه خدایا مرا در محل ورود صدق داخل كن و از محل خروج صدق نیز خارج نما» یعنی سراپای وجودم را پر از صدق و صداقت نما تا آمد و رفت و برون شدنم همگی از صدق برخوردار شود!

در واقع «مقعد صدق» تعبیر دیگری از همان «مدخل و مخرج صدق» می باشد.

نكته دیگری كه در همین رابطه قابل ذكر است این است كه وقتی می گوییم مقام شهادت مقام گواه بودن در نزد خداوند است نمی خواهیم بگوییم كه كلمه «شهید» در آیات و روایات فقط به همین معناست چنانچه بعضی گمان كرده اند و گفته اند كه در متون دینی از كسی كه در راه خدا كشته می شود تعبیر به «مقتول فی سبیل الله» می شود و نه «شهید».

جواب این است كه بر عكس، در متون دینی هر وقت كلمه «شهید» به كار می رود مراد همان «كشته در راه خدا» می باشد مگر اینكه خلاف آن با قرینه ثابت شود مثل آن جاهایی كه خداوند در قرآن برای خود كلمه «شهید» را به كار گرفته: «و الله علی كل شیء شهید» (بروج /9) اما در غیر این صورت كلمه شهید به معنی كشته در راه خدا خواهد بود.

چنانچه در دعای توسل فقط خطاب به امام حسین علیه السلام عرض می نماییم: «أیها الشهید» و چنانچه در اصول كافی در باب اول از كتاب “فضل قرآن"، حدیث اول می خوانیم كه وقتی قیامت بر پا می شود قرآن به صورتی نیكو محشور می شود و خلائق صف می بندند و قرآن از مقابل آنها می گذرد، به هر صف كه می رسد مثل ملائكه انبیاء یا غیر آنها، همگی گمان می كنند كه این مخلوق عظیم از سنخ آنهاست و وقتی نوبت به «شهداء» می رسد «شهداء» می گویند او از ماست منتها حتما در دریا به شهادت رسیده كه مقامش از ما نیكوتر است، اما وقتی به صف شهدای دریا می رسد آنها نیز می فهمند كه این موجود با كشتگان دریا در راه خدا فرق می كند پس می گویند: «حتما جزیره ای كه او در آن به شهادت رسیده جای سخت تری بوده از آن جزیره ای كه ما در آن به شهادت رسیده ایم»… !!

ربط مقام صدق با مقام شهادت این شد كه وقتی انسان در دنیا از صدق و راستگویی بهره مند بود به مقام شهادت می رسد و وقتی به چنین مقامی رسید و نوبت قیامت فراهم آمد و در نزد خداوند بر اعمال انسان ها گواه و شاهد گشت در آن هنگام خداوند شهادت او را به خاطر صادق بودن و صدیق بودن تصدیق می نماید

غرض این كه وقتی اهل بیت علیهم السلام تأكید دارند كه ما حضرت فاطمه زهرا و امام حسین و امام رضا علیهم السلام هر سه آنها را شهید بدانیم، نمی خواسته اند كه ما آنها را فقط گواه بدانیم چرا كه سایر اهل بیت علیهم السلام نیز گواهند بلكه آنچه كه در مورد این سه بزرگوار مدّ نظر بوده این است كه همان طور كه امام حسین علیه السلام “مقتول فی سبیل الله” بوده، حضرت فاطمه زهرا و امام رضا علیهماالسلام را نیز “مقتول فی سبیل الله” بدانیم چرا كه اهل بیت علیهم السلام می دانستند كه كسانی در آینده پیدا می شوند و این مقام را نسبت به این سه بزرگوار انكار خواهند كرد.

اما در مورد فاطمه زهرا علیهاالسلام این مسأله در زمان ما محقق شده است لكن در مورد امام حسین علیه السلام اگر چه كه شهادت آن حضرت بسیار بر همگان روشن است اما در زمان ائمه متأخر علیهم السلام فرقه های انحرافی بوده اند كه ادعا می كردند حسین بن علی علیهماالسلام مانند عیسی به آسمان رفته و كشته نشده است. چنانچه در نامه اسحاق بن یعقوب،‌ او از امام زمان علیه السلام این سوال را در مورد این فرقه می پرسد و حضرت جواب می دهند كه این گونه فكر كردن كفر و دروغ و گمراهی است. (كمال الدین/ 484 )

اما در مورد امام رضا علیه السلام نیز انكار شهادت آن حضرت از طرف مأمون واقع شد كه می خواست در این ماجرا خود را بی گناه جلوه دهد اما غافل از این كه آن حضرت به شكل های مختلف خود از این واقعه به اطرافیان خبر داده بود!!

«والسلام علیه یوم ولد و یوم یموت و یوم یبعث حیا »

منبع:سایت تبیان 

صفحات: 1· 2